W Klinice Dr Chlebus wykonuje się diagnostykę znamion barwnikowych najbardziej dokładną metodą dermatoskopii cyfrowej. W razie potrzeby znamiona są usuwane chirurgicznie i przekazywane do badania histopatologicznego.
Znamiona barwnikowe, popularnie zwane pieprzykami, występują u każdego. Niektóre zbudowane są z melanocytów, czyli komórek produkujących barwnik – melaninę, inne z tzw. komórek znamionowych. Zmiany te mają charakter łagodny i najczęściej stanowią problem tylko kosmetyczny. Niestety, znamiona barwnikowe mogą przekształcić się w czerniaka, jednego z najbardziej złośliwych nowotworów skóry. Podłożem do tworzenia się czerniaka złośliwego są melanocyty, które ulegają złośliwej transformacji. Zdarza się to rzadko, należy jednak obserwować zmiany, a w razie stwierdzenia jakichkolwiek zmian w ich obrębie natychmiast zgłosić się do dermatologa.
Szczególnie niepokoić powinno:
- powiększenie się znamienia lub jego pogrubienie,
- nierównomierne przebarwienie powierzchni znamienia z różnymi odcieniami brązu i różu oraz ogniskowymi odbarwieniami,
- odczyn zapalny w obrębie znamienia,
- świąd,
- nadżerki i krwawienia.
Diagnostyka znamion
Znamiona nieprawidłowe spełniają pewne kryteria diagnostyczne pozwalające lekarzowi odróżnić je od zmian prawidłowych. Nawet patrząc okiem nieuzbrojonym, uwagę zwraca rozmiar znamienia i jego kolor, równomiernie lub nieregularnie rozłożony barwnik oraz wygląd brzegu. Im więcej nieregularności, tym bardziej podejrzane jest znamię.
Pod zwykłą lupą znamię daje się lepiej ocenić, ale obecnie stosuje się bardziej skomplikowane, podświetlane aparaty powiększające nazywane dermatoskopami. W powiększeniu 10x można ocenić wiele cech niemożliwych do zaobserwowania gołym okiem. Ocenia się: A – asymetrię zmiany (koło, elipsa, całkowita nieregularność), B – brzeg (równomierny, poszarpany, jak wygląda siatka barwnikowa w jego sąsiedztwie), C – kolor (jasno- i ciemnobrązowy, czerwony, szary, białawy, czarny), D – średnica (poniżej lub powyżej 6 mm), E – ewolucję zmiany (co się działo ze znamieniem w ostatnim okresie). Dodatkowo w dermatoskopie widać pewne drobne struktury znamienia: siatkę barwnika, większe kule i małe ziarna pigmentu, ciemnobrązowe smugi, naczynia krwionośne, miejsca zaniku znamienia. Takie cechy nie są możliwe do zaobserwowania nawet przez dużą, ale zwykłą lupę. Każda cecha jest odpowiednio punktowana. Suma punktów wskazuje na konieczność usuwania zmiany lub na możliwość jej pozostawienia.
Znamiona opisuje się dokładnie w historii choroby. Jednak porównanie ich obrazu, np. za rok albo dwa jest niemożliwe. Pamięć ludzka jest zawodna, a opis niedoskonały. Dlatego obecnie za najlepszą metodą oceny znamienia uznaje się dermatoskopię cyfrową, podczas której obrazy znamienia są zapisywane w pamięci komputera.
Dermatoskopia cyfrowa
Lekarz przykłada do znamienia kamerę, dającą kilkudziesięciokrotne powiększenie. Wykonuje ona fotografię znamienia w powiększeniu i zapisuje dane na dysku komputera. Podczas kolejnego badania można porównać nowe zdjęcia znamienia z tymi wykonanymi rok, dwa czy trzy lata temu, sprawdzając, czy nie zaszły w nich jakieś podejrzane zmiany. Porównywanie kolejnych obrazów, zapisanych w pamięci komputera, pozwala śledzić dynamikę zmian, zachodzących w znamieniu barwnikowym i w porę podjąć decyzję o jego chirurgicznym usunięciu. Dodatkowo, nowoczesne programy współpracują z dermatologiem, podpowiadając mu po analizie obrazu czy znamię jest łagodne, czy złośliwe. Najważniejsze pozostaje jednak doświadczenie badającego znamiona lekarza.
Na badanie znamion należy zgłaszać się raz w roku, nawet jeśli nie budzą one podejrzeń. Wykonanie dermatoskopii cyfrowej poleca się szczególnie osobom, które:
- mają znamiona zlokalizowane w miejscach drażnionych (np. przez pasek, biustonosz) lub intensywnie nasłonecznianych,
- mają jasną karnację skóry,
- opalają się intensywnie lub korzystają z solariów,
- doznały poparzenia słonecznego,
- w wywiadzie rodzinnym mają przypadek wystąpienia czerniaka,
- zauważyły jakiekolwiek zmiany w obrębie znamienia: asymetria, ciemny kolor, nierównomierne rozmieszczenie barwnika, nierówne granice, szybki wzrost, świąd, itp.
W Klinice Dr Chlebus badanie wykonują m.in. dr n. med. Andrzej Szmurło, dr Anna Woźniak-Rito.
Leczenie znamion
Wszystkie znamiona, w przypadku których istnieje podejrzenie zmian, należy usunąć chirurgicznie. Należy też przeprowadzić badanie histopatologiczne wyciętej tkanki.
W Klinice Dr Chlebus zabiegi wykonuje dr Konrad Kochan.
Uwaga! Praktyka pokazuje, że wystąpienie czerniaka często stwierdzane jest przypadkowo, podczas badania skóry z zupełnie innych powodów.
W ostatnich latach coraz więcej mówi się na temat profilatyki nowotworowej, także czerniaka oraz konieczności przeprowadzania badań dermatoskopowych. Mimo to, ogólna wiedza na ten temat ciągle jest niedostateczna. Przykładem może być chory, który zgłosił się z prośbą o ocenę czarnej plamy na twarzy. Po dokładnym badaniu okazało się, że zmiana jest łagodna. Kiedy jednak pacjent zdjął ubranie, na jego plecach ukazała się zmiana, nie budząca żadnych obaw chorego, a która okazała się czerniakiem złośliwym. Na szczęście szybka interwencja chirurgiczna uratowała życie chorego. Czerniak bowiem na wczesnym etapie rozwoju może być w stu procentach uleczalny.
Znamiona mogą być wrodzone lub nabyte. Wrodzone towarzyszą nam od chwili narodzin. Nabyte pojawiają się w ciągu całego życia i nie mamy na to wpływu. Częste opalanie się i wizyty na solarium zwiększają liczbę nowych zmian barwnikowych na skórze i mogą wywoływać pobudzenie w obrębie już istniejących znamion. Znany jest przypadek kobiety, która po długim pobycie w tropikach, połączonym z częstymi kąpielami, zgłosiła się do lekarza z nowym, szybko powiększającym się znamieniem. Po profilaktycznym jego usunięciu stwierdzono silne pobudzenie komórek barwnikowych, na szczęście bez cech złośliwości.
